Energia barków – czakra serca

Czas na ostatni artykuł o barkach i ich energii. Barki to właśnie czakra serca, o której opowiada Ania Wittek. 

I nadszedł ten moment, w którym przychodzi mi zmierzyć się z tematem ważkim, który od wieków fascynuje i zarazem lekko przeraża swym ogromem znaczeniowym. Tematem tak rozległym, że opisanie go jest zadaniem filozofów, poetów, artystów i innych mądrych głów tego świata…

No bo, jak tu pisać o sercu? Jak pisać o miłości, by nie popaść w banał, kicz i sentymentalizm? Cóż ja – mały punkcik na mapie wszechświata – jestem w stanie powiedzieć, by nie zabrzmiało to protekcjonalnie, bądź arogancko, podejmując próbę opisania doświadczenia ludzkości od pradziejów?

A jednak jestem tu i czynić to będę, dlatego zważ proszę, że jedyne co mam, to moje własne doświadczenia, wnioski, błędy i przemyślenia. Korzystać będę z tego, czego sama doświadczyłam. 

W tekście, który właśnie czytasz, będę odwoływać się do zagadnień, które wcześniej były już przeze mnie opisane w poprzednich artykułach:

• Energia bioder  (https://jogazycia.pl/energia-bioder/),  
• Poczuć ciało subtelne, czyli parę słów o jodze czakralnej (https://jogazycia.pl/poczuc-cialo-subtelne-czyli-pare-slow-o-jodze-czakralnej/).

Energia serca

Tysiące lat temu jogini badający naturę prāny szczegółowo opisali kanały energetyczne, którymi wędruje ona po ciele, które składa się z 5 powłok zwanych kośa. Pranamaya-kośa to powłoka energii życiowej, a samą powłokę często nazywa się ciałem subtelnym, które otula nasze ciało fizyczne. Prāna krąży po ciele w kanałach energetycznych zwanych nāḍī, które przenikają ciało człowieka od podeszwy stopy aż po czubek głowy. Mają one swój początek w jednym z dwóch ośrodków: w Kandasthāna lub Kanda, czyli w punkcie umiejscowionym poniżej pępka, w rejonie czakry Muladhāra oraz w sercu. 

Kanda owyglądzie przypominającym kurze jajkoto miejsce początku 72 tysiące nāḍī, którerozchodząsię po całym ciele subtelnym i rozgałęziają na kolejne 72 tysiące. Śiva-samhita (jedna z Wed, świętych ksiąg) wspomina z kolei o 350 tysiącach nāḍī, z których 14 wyróżnia jako ważne, a wśród nich trzy kanały uznane są za główne:

• Suszumna nāḍī – to główny i najważniejszy kanał energetyczny podtrzymujący świat i drogę do oświecenia. W ciele subtelnym rozpoczyna swój przebieg na wysokości tylnej strony odbytu, przyczepia się do kręgosłupa i wznosi w kierunku czubka głowy. Bóstwem Suszumna nāḍī jest Agni (boski ogień). 
• Ida nāḍī – zaczyna swój bieg z lewej strony suszumna nāḍī kończy w prawym nozdrzu; nazywany również kanałem księżycowym (chandra nāḍī), gdyżma właściwości wychładzające i kojące. Utożsamiany z żeńska energią, kontroluje procesy psychiczne, przejawia się w postaci myślenia kreatywnego i intuicji; 
• Pingala nāḍī – zaczyna swój bieg po prawej stronie suszumna nāḍī i kończy w prawym nozdrzu; nazwany również kanałem słonecznym (Surya nāḍī) ze względu na swoje stymulujące, rozgrzewające właściwości. Reprezentuje męską energię i kontroluje żywe procesy somatyczne, myślenie przyczynowo-skutkowe. 

Ida i Pingala zmieniają strony przecinając się w każdej czakrze, aż docierają do czakry trzeciego oka Ajña, gdzie w nozdrzach ponownie spotykają się z Sushumną.

Praktyka jogiczna ma na celu pobudzenie dwóch bocznych kanałów, zbliżenie ich do głównego (suszumna) w celu ustabilizowania ciała i by to ciało stało się naczyniem doświadczeń duchowych. 

Drugi punkt, w którym swój bieg rozpoczynają nāḍī to serce, co wiele mówi o czym ono jest dla jogina – serce nie jest tylko narządem naszego ciała, spełniającym określone funkcje życiowe, ale oznacza również miejsce duchowe. 

W wielu mitach starożytnych Indii za źródło wszelkiego życia uważa się ocean, a że analogie na linii makrokosmos-mikrokosmos są powszechnym sposobem myślenia o relacji człowieka ze światem, to oceanem ludzkiego ciała jest serce (samudra). To źródło naszej świadomości, a co za tym idzie świadomości zbiorowej świata. Metafora oceanu serca sugeruje wszechogarniającą całość, obejmującą wszystko, od najdalszej galaktyki do najdrobniejszego ziarenka piasku. W tym sensie ocean serca jest bezgraniczny i niezmierzony. Serce utożsamiane jest z absolutną świadomością – niewyczerpaną, obejmującą wszystko i wykraczającą poza doczesność.

Wg Upaniṣad Śvetāśvatara (IV; 17) to pobudzona w sercu prāna aktywizuje naszą inteligencję (prajña). Ten fakt stanowi podwalinę myślenia o praktykach jogicznych, gdzie serce wiedzie prym nad rozumem. Gdy umysł jest pod kontrolą, a intelekt  połączony z sercem, wtedy właśnie objawia się nasza prawdziwa natura. 

Serce – wg Upaniṣad Kaṭha (VI; 16-17) i Praśna (III; 6)  (III, 12,4) – to miejsce, gdzie nie tylko mają swój początek 101 nāḍī, alegdzie mieszka ātman, czyli dusza w czystej postaci o wielkości kciuka. To afirmacja boskości w człowieku. Z kolei Upaniṣad Cāndogya (III, 12,4) mówi, że o ile zewnętrzną powłoką człowieka jest ciało fizyczne, to serce stanowi jego wewnętrzny rdzeń (hṛdayam – VIII; 3,3), a ātman zamieszkujący w nim pojmowany jest jako:

• antarātman (dusza, serce, rozum),
• antaḥkarana (źródło myśli, uczuć i świadomości),
• cidātman (władza rozumowania i świadomości). 

Podczas gdy główne nauki jogi opowiadają się za niestosowaniem przemocy – ahimsa – serce z konieczności jest polem, na którym działają zarówno dobroczynne, jak i złowrogie siły.  W Bhagavad Gita widzimy serce jako „pole dharmy”, w którym uczymy się obowiązku, karmy, właściwego pojmowania i wiary. To także „teatr wojny”, miejsce wielkiego konfliktu wewnętrznego, w którym próby i cierpienia związane z tożsamością i osobowością są wystawiane na próbę. Doświadczenie straty i bólu, fundamentalne dla wszystkich czujących istot na świecie, jest bramą do pewnego rodzaju zanurzenia się w nieskończoności, a ten, kto kocha bezwarunkowo, staje się nierozerwalny ze swoją ukochaną/swoim ukochanym. To w momentach próby, kiedy przechodzimy swoje ja przejawia się wielkość serca, a z wielkości serca już niedaleka droga do oświecenia.

Jedność w sprzeczności  

Przekonanie o tym, iż ātman (dusza) przebywa w sercu, sugeruje pieśń do Śivy w jednej z ksiąg Wedy, zwanej Yajurveda, któraoddaje niepodzielność przeciwstawnych sił: męskiej i żeńskiej, czynnej i biernej, transcendentnej i zwyczajnej, chwilowej i wiecznej. Sugeruje jedność przeciwieństw, co obrazuje związek Śivy i jego małżonki Śakti. Połączenie pozornie sprzecznych bytów „dzieje się zawsze w lotosowym sercu” (sadā vasantaṃ hṛdayāravinde), przepojone oddaniem i uczuciem głębokiej integracji. 

 Ta integracja, małżeństwo przeciwieństw, prowadzi do ducha bezwarunkowej akceptacji. Śiva i Śakti są przedstawiani jako dwie strony jednego ciała. Ich połączenie sugeruje rodzaj niekończącego się stosunku, nie tylko cielesnej koniunkcji, ale metafizycznej jedności, jogi skoncentrowanej na sercu. W sercu bowiem zachodzi głębokie powinowactwo i całkowite wchłonięcie.

Fizjologiczne i duchowe centrum serca to anāhata ćakra – czakra serca. To centrum miłości w większości religii i dyscyplin duchowych, reguluje relacje z sobą, z innymi i boskością.  Ten zamknięty, harmonijny układ przeciwieństw, unia Śivy i Śakti ma tu swoje królestwo. Energia męska łączy się z żeńską, to połączenie kobiecej miękkości, zrozumienia i opiekuńczości z męską siłą i zdecydowaniem. W sercu także konfrontujemy się z tym, co miłości przeciwstawne i trudne: zazdrość, zaborczość, nieufność. 

To połączenie przeciwstawnych energii zamieszkujących czakrę serca jest symbolicznie przedstawione jako heksagram (ṣaṭkoṇa) – dwa równoboczne trójkąty przeplatające się ze sobą, promieniujące we wszystkich kierunkach, sugerując całkowitą siłę i dominację serca. Owe trójkąty nałożone są na mandalę złożoną z dwunastu płatków lotosu, które zawierają główne zasady wszystkich związków, jakie tworzymy ze sobą, drugim człowiekiem i światem:

1. Czystość
2. Radość
3. Pokój, spokój  
4. Życzliwość, dobroć
5. Cierpliwość
6. Zrozumienie
7. Jasność, klarowność 
8. Współczucie
9. Przebaczenie
10. Błogość, szczęście w spokoju 
11. Harmonia
12. Miłość 

I w tych dwunastu zasadach zawiera się istota praktyki czakry serca. Cokolwiek robisz, gdziekolwiek jesteś, z kimkolwiek jesteś, te dwanaście zasad niech będą ci drogowskazem. Podążanie za głosem serca to nic innego jak dokonanie wyboru z poziomu serca, a nie z natury niższych czakr, które bazują na przywiązaniu, pragnieniach i  niezbędnych do życia potrzebach. 

Usłyszeć siebie w dźwięku ciszy – praktyka

Uważa się, że w czakrze serca mieszka mistyczny, niewydany dźwięk, który, rozbrzmiewa nieustannie. Ta wibracja w sercu jest nazywana „nieporuszonym dźwiękiem” (anāhata śabda) i oznacza głęboki, niewzruszony bezruch. To dźwięk przejścia od tego, co materialne, reprezentowane przez trzy poniższe czakry do tego, co ulotne, niedotykalne, emocjonalne. Z żywiołów ziemi (Mūlādhāra – czakra korzenia),  wody (Svādhishthāna – czakra sakralna) i ognia (Maṇipūra – czakra splotu słonecznego) przechodzimy w nieuchwytny obszar powietrza, a wraz z nim w oddech i skupienie na tym, co w ciszy oddechu możemy usłyszeć, o czym szepcze nam do ucha dusza. 

Proces słuchania siebie przynosi również świadomość barier, jakie w sobie mamy, mechanizmów obronnych, które wrastają w nas i w nasze ciało, tworząc zbity mięśniowy pancerz w klatce piersiowej, która niczym zbroja ma chronić nasze serce. Uświadamiamy sobie, że to nie miłości mamy szukać, a raczej przeszkód, jakie na jej drodze sami postawiliśmy. I o tym jest właśnie joga czakry serca – rozluźnienie ciała z napięć, odblokowanie oddechu i w miękkości ciała puszczenie wszystkiego, co nas trzyma, co stoi na drodze do poczucia spełnienia. Wpuszczony w ciało oddech przewietrzy głowę, zatrzyma ciągły potok słów i myśli, a pozostawi ciszę, która pozwoli wybrzmieć temu, co jest naszą prawdą i domaga się uwagi. 

Intymny związek ciała i umysłu 

Tak jak praktyka asan usuwa napięcia, które blokują swobodny przepływ prany, tak pranayama reguluje i napędza ten przepływ. To niezwykle subtelna i subiektywna praktyka, bardzo intymny związek ciała z umysłem. Nawet w powszechnym obiegu funkcjonuje zwyczaj wzięcia głębokiego oddechu w chwilach stresu, zdenerwowania czy strachu. Oddech daje równowagę i potężną siłę woli, reguluje nasze myśli, pragnienia i czyny. Przynosi zmiany, w które czasami trudno jest nawet uwierzyć. Czy powiedziałabym parę lat temu, że będę rozkoszować się ciszą, kiedy to do snu musiało coś grać, by zagłuszyć to, czego nie chciałam słyszeć? Czy uwierzyłabym, gdyby ktoś mi powiedział, że przy „ruchliwej” konstytucji psycho-fizycznej będę się rozkoszować bezruchem, ciszą, dźwiękiem oddechu i bicia serca? Zdecydowanie nie! Uznałabym to za jakieś herezje, dyrdymały nie znajdujące popracia w żadnych naukowych teoriach. 

Tymczasem, siedzę sobie w ciszy, obserwując wszystko to, co do mnie przychodzi. Nie zawsze jest to proces łatwy, bo raz poruszone i otwarte serce staje się niczym wodospad, którego żadna siła nie zatrzyma. Jednak robię wtedy wdech i wydech… i kolejne… i z wiarą, i ufnością jestem w tym, co się wydarza. Jako że jest to praktyka bardzo indywidualna i subiektywna, Twój sposób bycia w niej może być zupełnie inny. Ja odnajduje ukojenie w zrozumieniu, tym momencie „acha!”, kiedy stają się zrozumiałe moje pobudki do działania i dlaczego coś się dzieje. To przynosi uwolnienie i wtedy już mogę iść dalej. 

Zatem otrzep się z kurzu 2020 roku i porzuć wszystko to, co trzyma Cię w miejscu, bo ten rok pokazał, jak niewiele możemy przewidzieć i kontrolować.

Zaufaj światu i idź, gdzie naprawdę czujesz, że żyjesz. 

Ale wcześniej otwórz umysł na nieskończone możliwości, które na ciebie czekają. 

A poźniej otwórz serce na jedną z nich.

Regina Brett, „Kochaj”

PS I koniecznie śpiewaj! I koniecznie tańcz!

Anna Wittek

A jeśli chcesz pracować z barkami z jogą, to zapraszamy na nasz kanał na Youtubie, tam znajdziesz praktykę, którą możesz zawsze wykonać, gdy chcesz praktykować z tym obszarem ciała: KLIKNIJ TU. Jeśli Ci się spodoba, to sięgnij po cały program jogi online MOBILNE I SILNE BARKI, gdzie znajdziesz 7 praktyk, podczas których skupimy się na rozluźnieniu obszaru barków i górnej części klatki piersiowej, mobilności tego obszaru i budowaniu siły – kliknij tu po więcej.