Biblioteka

Barki z perspektywy anatomii

W grudniu 2020 roku rozpoczęliśmy kolejne wyzwanie jogiczne. Tym razem skupiamy swoją uwagę i praktykę na barkach. Zapraszamy więc do lektury artykułu Mai Ludwikowskiej, która przybliży wam tę część ciała z perspektywy anatomii.

Czym jest bark, staw barkowy, a czym jest obręcz barkowa?

Można znaleźć różne definicje kryjące się pod tymi pojęciami, dlatego, podobnie jak przy obręczy biodrowej czy biodrach, warto to uściślić.

Bark (często używany zamiennie z pojęciem staw barkowy) jest pojęciem obejmującym część obręczy kończyny górnej (obręczy barkowej), na którą składają się: staw ramienny, staw barkowo-obojczykowy, staw obojczykowo-mostkowy i połączenie między łopatką a ścianą klatki piersiowej, nie będąc stawem w sensie anatomicznym (ale połączenie to funkcjonuje jak staw), natomiast w swoim właściwym położeniu utrzymywane jest przede wszystkim przez mięśnie.

Obręcz barkowa składa się z dwóch barków połączonych przez mostek.

Poniżej ryciny pokazujące ten rejon: najpierw ogólny rzut z przodu na klatkę piersiową z obręczą barkową, następnie widok z przodu i z tyłu na bark, a także zbliżenie na staw ramienny i barkowo-obojczykowy.

Powyższy obrazek pochodzi ze strony: https://ortopediainfo.pl/bark/

Można zauważyć, że połączenie obręczy barkowej nie jest tak ścisłe jak w przypadku obręczy biodrowej, co związane jest z funkcją tej części – górna część naszego ciała służy do wykonywania precyzyjnych, płynnych ruchów, zaś miednica daje nam “podstawę”. Dzięki temu mamy większą mobilność w tej części ciała (największy zakres ruchów spośród wszystkich stawów), ale też jest ona narażona na przeciążenia i uszkodzenia.

Jeśli spojrzymy jeszcze raz na staw ramienny widzimy, że ma on małą i płytką panewkę i dlatego też stabilizacja głowy kości ramiennej w panewce jest uzależniona głównie od interakcji sił mięśniowych, w odróżnieniu od innych stawów, w których o stabilizacji w znacznej mierze decydują elementy bierne. Trzeba pamiętać, że staw ten bierze udział w prawie każdym ruchu kończyny górnej, jest tak dlatego, że jest to staw wieloosiowy, w którym ruchy odbywają się wokół nieskończonej liczby osi.

Poniżej grafiki z mięśniami, które związane są z obręczą barkową.

Oprócz mięśni, których jak widać nie brakuje, nie zapominajmy również o powięzi – tkance, która w ogromnej mierze wpływa na brak ruchomości lub ruchomość tego rejonu (o powięzi będę jeszcze kiedyś pisać).

Żeby pokazać jak złożony jest ruch w tym rejonie, można to zrobić opisując ruch ręki (kończyny górnej) do boku (czyli tzw. odwiedzenie): odwiedzenie do kąta 90° odbywa się w stawie ramiennym; ruch ponad ten kąt odbywa się w stawie mostkowo-obojczykowym(już nie w stawie ramiennym). Łopatka zostaje w tym ruchu przyciśnięta do żeber przez mięsień czworoboczny i teraz mięsień zębaty przedni zaczyna obracać blok ramienno-łopatkowy dookoła przez napinanie kolejnej grupy „zębów”. W tym czasie napięcie mięśnia naramiennego ma za zadanie zapewnić utrzymanie kąta prostego między osią podłużną łopatki a osią kości ramiennej. Trzeba pamiętać, że ruchy w swojej „czystej” postaci zachodzą bardzo rzadko (a to tylko jeden z przykładów).

Barki a joga i asany

Jest ogromna liczba asan, w których skupiamy się na barkach: wzmacniając je, jak np. w sirsasanie albo innych pozycjach odwróconych, otwierając, jak np. w Gomukhasanie.

Na początku praktyki warto skupić się na kontroli ruchu: robić coś wolniej, pewniej i świadomie wykonywać ruchy i wchodzić do pozycji, nie robić nic na siłę, bo może to spowodować uszkodzenie, a w przyszłości niestabilność czy zwyrodnienia.

Dzięki jodze możemy dużo dobrego zrobić dla naszych barków, ale najpierw warto poszukać przyczyny, dla której są napięte czy słabsze. Podobnie jak przy obszarze miednicy, w barkach często gromadzą się napięcia związane ze stylem życia (np. siedzący tryb życia, szczególnie praca przy komputerze), uprawianą aktywnością fizyczną (szczególnie sporty siłowe), ale także wszystkie napięcia związane z sytuacjami stresowymi (o czym będzie już w kolejnych artykułach). W barkach kumuluje się także to, co dzieje się w innych częściach naszego ciała, dlatego też przy pracy z obręczą barkową nie możemy zapominać o szyi, głowie, czy też miednicy.

Jak to zwykle w jodze bywa, warto także pamiętać, że prawidłowa ruchomość tego rejonu jest związana z naszym oddechem, który dla naszego ciała i umysłu jest kluczowy.

Maja Ludwikowska

A jeśli chcesz pracować z barkami z jogą, to zapraszamy na nasz kanał na Youtubie, tam znajdziesz praktykę, którą możesz zawsze wykonać, gdy chcesz praktykować z tym obszarem ciała: KLIKNIJ TU. Jeśli Ci się spodoba, to sięgnij po cały program jogi online MOBILNE I SILNE BARKI, gdzie znajdziesz 7 praktyk, podczas których skupimy się na rozluźnieniu obszaru barków i górnej części klatki piersiowej, mobilności tego obszaru i budowaniu siły – kliknij tu po więcej.

Źródła:

Bochenek A., Reicher M.: „Anatomia człowieka. Tom I. Anatomia ogólna, kości, stawy i więzadła, mięśnie”. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006
Magdalena-Majdan-Krzysztof-Metera.pdf (wssp.edu.pl)
Microsoft Word – Bark.doc (fizjoterapeutom.pl)
Karczmarzyk W.: „Joga powięziowa integralnie”, Wydanie pierwsze, Warszawa 2020
Jorittsma W.: „Anatomia na żywym człowieku. Wstęp do terapii manualnej”. Urban&Partner, Wrocław 2004
Anatomia i choroba zwyrodnieniowa barku | Endoproteza.info – Informator dla pacjentów
ANATOMIA-STAWU-BARKOWEGO.pdf (reh4mat.com)
MECHANIKA KOŃCZYNY GÓRNEJ (kursyews.pl)
Mięśnie działające na staw barkowy | Anatomia | Artykuły | Materiały | fizjoterapeutom.pl
Biomechanika stawu ramiennego | Biomechanika | Artykuły | Materiały | fizjoterapeutom.pl

Grafiki:

Biblioteka

Barki z perspektywy anatomii

Czym jest bark, staw barkowy, a czym jest obręcz barkowa?

Barki a joga i asany

Podobne wpisy